Pa Seputembara 18, US Federal Reserve idalengeza za kudulidwa kwakukulu kwa chiwongola dzanja cha 50-basis-points, ndikuyambitsanso njira yatsopano yochepetsera ndalama ndikuthetsa zaka ziwiri zakukhwimitsa. Kusunthaku kukuwonetsa zoyesayesa za Fed kuthana ndi zovuta zazikulu zomwe zimadza chifukwa chakuchepa kwachuma cha US.
Kuchokera ku chuma chachikulu kwambiri padziko lonse lapansi, kusintha kulikonse mu ndondomeko ya ndalama za US mosakayika kumakhala ndi zotsatira zazikulu pamisika yazachuma yapadziko lonse, malonda, kutuluka kwa ndalama ndi magawo ena. Bungwe la Fed siligwiritsa ntchito kudulidwa kwa mfundo 50 kamodzi kokha, pokhapokha ngati likuwona zoopsa zambiri.
Kuchepetsa kochititsa chidwi nthawi ino kwayambitsa zokambirana ndi nkhawa za momwe chuma chikuyendera padziko lonse lapansi, makamaka momwe kuchepa kwamitengo kumakhudzira mfundo zandalama za mayiko ena ndi kayendetsedwe ka ndalama. Munthawi yovutayi, momwe chuma chapadziko lonse lapansi - makamaka China - chikuyankhira pazovuta zomwe zachitika kwakhala gawo lofunika kwambiri pamikangano yamakono yazachuma.
Lingaliro la Fed likuyimira kusintha kwakukulu pakuchepetsa mitengo ndi mayiko ena akuluakulu azachuma (kupatula Japan), zomwe zikupangitsa kuti padziko lonse lapansi pakhale kusintha kwandalama. Kumbali ina, izi zikuwonetsa kukhudzidwa komwe kudalipo pakukula pang'onopang'ono kwapadziko lonse lapansi, mabanki apakati akuchepetsa chiwongola dzanja kuti alimbikitse ntchito zachuma komanso kulimbikitsa kugwiritsa ntchito ndi ndalama.
Kufewetsa kwapadziko lonse lapansi kumatha kubweretsa zabwino ndi zoyipa pachuma cha dziko. Chiwongola dzanja chochepa chimathandizira kuchepetsa kutsika kwachuma, kuchepetsa kubwereketsa kwamakampani ndikulimbikitsa ndalama ndikugwiritsa ntchito, makamaka m'magawo monga malo ogulitsa nyumba ndi kupanga, omwe akhala akukakamizidwa ndi chiwongola dzanja chokwera. Komabe, m’kupita kwa nthaŵi, malamulo oterowo angakweze ngongole ndi kukulitsa chiwopsezo cha mavuto azachuma. Kuphatikiza apo, kutsika kwamitengo komwe kumayenderana padziko lonse lapansi kungayambitse kutsika kwamitengo yamtengo wapatali, kutsika kwamtengo wa dollar yaku US kupangitsa mayiko ena kutengera izi, zomwe zikukulitsa kusakhazikika kwamitengo.
Ku China, kuchepa kwa mitengo ya Fed kungapangitse kutsika kwa yuan, zomwe zitha kusokoneza gawo logulitsa kunja ku China. Vutoli likukulirakulira chifukwa cha kuchepa kwachuma kwapadziko lonse lapansi, komwe kumapangitsa kuti anthu aku China azigwira ntchito molimbika. Choncho, kusunga kukhazikika kwa mtengo wa yuan ndikusunga mpikisano wotumiza kunja idzakhala ntchito yovuta ku China pamene ikuyang'ana kugwa kuchokera ku kayendetsedwe ka Fed.
Kutsika kwamitengo ya Fed kungathenso kukhudza mayendedwe achuma ndikupangitsa kusinthasintha kwamisika yazachuma yaku China. Mitengo yotsika yaku US imatha kukopa ndalama zapadziko lonse lapansi kupita ku China, makamaka m'misika yake yamasheya ndi malo. M'kanthawi kochepa, zolowera izi zitha kukweza mitengo yamtengo wapatali ndikulimbikitsa kukula kwa msika. Komabe, zochitika zakale zikuwonetsa kuti kutuluka kwa capital capital kumatha kukhala kosasunthika. Ngati mikhalidwe ya msika wakunja ikasintha, ndalama zitha kutuluka mwachangu, zomwe zingayambitse kusinthasintha kwa msika. Chifukwa chake, dziko la China liyenera kuyang'anitsitsa kayendetsedwe ka ndalama, kuteteza kuopsa kwa msika ndikupewa kusakhazikika kwachuma komwe kumachitika chifukwa cha mayendedwe ongoyerekeza.
Panthawi imodzimodziyo, kuchepa kwa ndalama za Fed kungapangitse kukakamiza ndalama zakunja za China ndi malonda a mayiko. Dola yaku US yocheperako imakulitsa kusakhazikika kwa chuma cha China chotengera dola, zomwe zikubweretsa zovuta pakuwongolera nkhokwe zake zosinthira ndalama zakunja. Kuphatikiza apo, kutsika kwamitengo ya dollar kutha kusokoneza mpikisano waku China wotumiza kunja, makamaka pakufunika kofooka padziko lonse lapansi. Kuyamikira yuan kungapangitsenso kuti phindu la ogulitsa aku China apite patsogolo. Zotsatira zake, dziko la China liyenera kutengera ndondomeko zandalama zosinthika komanso njira zoyendetsera ndalama zakunja kuti zitsimikizire kukhazikika kwa msika wosinthira ndalama zakunja pakati pakusintha kwachuma padziko lonse lapansi.
Poyang'anizana ndi zovuta zakusintha kwamitengo komwe kumabwera chifukwa cha kuchepa kwa mtengo wa dollar, dziko la China liyenera kukhala ndi cholinga chokhazikitsa bata mkati mwa njira zandalama zapadziko lonse lapansi, kupewa kukwera kwa yuan komwe kungasokoneze mpikisano wotumiza kunja.
Kuphatikiza apo, poyankha kusinthasintha kwachuma ndi zachuma komwe kungayambitse chifukwa cha Fed, China iyenera kulimbikitsanso kasamalidwe ka chiopsezo m'misika yake yazachuma ndikuwonjezera kuchuluka kwachuma kuti achepetse kuopsa komwe kumabwera chifukwa chakuyenda kwachuma padziko lonse lapansi.
Poyang'anizana ndi kusatsimikizika kwa kayendetsedwe ka chuma padziko lonse lapansi, dziko la China liyenera kukulitsa kasamalidwe ka chuma chake powonjezera kuchuluka kwa chuma chamtengo wapatali ndikuchepetsa kuwonekera kwa omwe ali pachiwopsezo chachikulu, potero kupititsa patsogolo kukhazikika kwa kayendetsedwe kazachuma. Panthawi imodzimodziyo, dziko la China liyenera kupitiriza kupititsa patsogolo malonda a yuan padziko lonse, kukulitsa misika yosiyana siyana ndi mgwirizano wa zachuma ndikukweza mawu ake ndi kupikisana pa kayendetsedwe ka zachuma padziko lonse.
China ikuyeneranso kupititsa patsogolo luso lazachuma komanso kusintha kwamabizinesi kuti ipititse patsogolo phindu komanso kulimba kwa gawo lake lazachuma. M'kati mwa njira yapadziko lonse yochepetsera ndalama, njira zachiwongola dzanja zachiwongola dzanja zizikhala zovutirapo. Chifukwa chake, mabungwe azachuma aku China akuyenera kufufuza mwachangu njira zatsopano zopezera ndalama - monga kasamalidwe ka chuma ndi fintech, kusiyanasiyana kwamabizinesi ndi luso lantchito - kuti alimbikitse kupikisana kwathunthu.
Mogwirizana ndi njira zadziko, mabungwe azachuma aku China akuyenera kuchita nawo gawo la Forum on China-Africa Cooperation Beijing Action Plan (2025-27) ndikuchita nawo mgwirizano wazachuma pansi pa Belt and Road Initiative. Izi zikuphatikizapo kulimbikitsa kafukufuku pazochitika zapadziko lonse ndi m'madera, kukulitsa mgwirizano ndi mabungwe a zachuma padziko lonse ndi mabungwe azachuma a m'mayiko omwe akukhudzidwa ndikupeza mwayi wochuluka wodziwa zambiri za msika wa m'deralo ndi chithandizo kuti apititse patsogolo ntchito zachuma zapadziko lonse mwanzeru komanso pang'onopang'ono. Kutenga nawo mbali pazachuma padziko lonse lapansi ndikukhazikitsa malamulo kudzakulitsa luso la mabungwe azachuma aku China kuti apikisane padziko lonse lapansi.
Kuchepetsa kwaposachedwa kwa Fed kukuwonetsa gawo latsopano lazochepetsa ndalama zapadziko lonse lapansi, zomwe zikuwonetsa mwayi komanso zovuta pazachuma padziko lonse lapansi. Monga dziko lachiwiri pazachuma padziko lonse lapansi, dziko la China liyenera kutengera njira zolimbikira komanso zosinthika kuti zitsimikizire bata ndi chitukuko chokhazikika m'malo ovuta padziko lonse lapansi. Mwa kulimbikitsa kasamalidwe ka ziwopsezo, kukhathamiritsa ndondomeko zandalama, kulimbikitsa luso lazachuma ndikukulitsa mgwirizano wapadziko lonse lapansi, China ikhoza kupeza chitsimikiziro chokulirapo pakati pa kusatsimikizika kwachuma padziko lonse lapansi, kuteteza chuma chake komanso kayendetsedwe kazachuma.
Nthawi yotumiza: Oct-08-2024